Μελισσοκομικά φυτά: Ρείκι φθινοπωρινό (Erica manipuliflora )
Το γένος ερείκη περιλαμβάνει 800(+) είδη, από τα οποία τρία ευδοκιμούν στην ελληνική χλωρίδα και είναι γνωστά με το όνομα ρείκια: ερείκη η δενδρώδης, ερείκη η σαρκόχρους και ερείκη η σπονδυλώδης. [ πηγή ]. Είναι ενδημικό στη Νότιο Αφρική από όπου μάλλον ξεκίνησε και μετά εξαπλώθηκε σε μεσόγγειο και πιο βόρεια. Θέλει υψόμετρα κάτω από 1000 μέτρα. Είναι φυτό με ιδιαίτερα μεγάλη μελισσοκομική αξία, αφού το μεν φθινοπωρινό, δίνει στις μέλισσες τη γύρη που χρειάζονται, για να αναδιοργανωθούν ενόψει χειμώνα, το δε ανοιξάτικο ανθοφορεί πολύ νωρίς, με αποτέλεσμα να πιάνει τα μελίσσια στο ανοιξιάτικο ξεκίνημα.
Είτε λοιπόν πάρεις σαν αρχή της μελισσοκομικής περιόδου το φθινόπωρο (όπως σωστά λέει ο φίλος Σπύρος), είτε την άνοιξη, (όπως πιστεύουν άλλοι) τα μελίσσια θα πρωτοδουλεύψουν καλά με ρείκι!
Το φθινοπωρινό ρείκι – Ερείκη η σπονδυλανθής ,( Erica manipuliflora Salisb. 1802 ) είναι μικρός φρυγανώδης θάμνος με ξυλώδη βάση. Φύλλα μικρά, άνθη πολλά, μικρά, κωδωνοειδή ρόδινα σε μακριές ταξιανθίες. Απαντάται σε θαμνότοπους και φρύγανα, ενώ συχνά καλύπτει μεγάλες επιφάνειες. Το δενδρώδες ρείκι (Erica arborea) είναι θάμνος ή δέντρο που μπορεί να φτάσει τα 3μ. Ανθίζει την άνοιξη και έχει άνθη λευκά. [ πηγή ].
Μπορεί να το βρει κανείς με τα εξής ονόματα:
Ρείκι φθινοπωρινό ή κισσούρι, ξούρι, ερείκη, σπονδυλωτή, σούσουρα, τσιάρο ή χαμορείκι, ρείγκλα, άγριο ρείκι, καλούνα, πυρένι (αν έχει ακούσει κάποιος άλλα ονόματα ας μας τα πει)
Εκτός από τη μελισσοκομία, χρησιμεύει και σαν βότανο. Είναι στυπτικό, ελαφρώς ηρεμιστικό και υπνωτικό, με διουρητικές, αποχρεμπτικές και εφιδρωτικές ιδιότητες. Δρα ως αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες ιδιαίτερα στο ουροποιητικό σύστημα. [ πηγή ] Έχει επίσης ελαφρά ναρκωτική δράση και θέλει προσοχή στις αναλογίες των υλικών, κατά την παρασκευή των αφεψιμάτων. Χρησιμοποιείται και για τη βαφή υφασμάτων.
Οι φωτογραφίες δεν είναι και οι καλύτερες, τραβήχτηκαν σχεδόν όλες σε μια ενδιαφέρουσα ξενάγηση που μου έκανε ο Μανώλης κάπου στον Υμηττό, σε μερικές μεριές που σφίζει από ζωή, αλλά με λάθος φακό στη μηχανή.
Το μέλι ειρίκης ή ρεικόμελο, κρυσταλώνει γρήγορα, συχνά περιέχει και την συνεποχιακή κουμαριά με αποτέλεσμα να πικρίζει και θεωρείται μέλι υψηλής διατροφικής αξίας. Κατά τη γνώμη μου μία από τις αιτίες της αντήληψης αυτής, είναι ότι τα μελίσσια που ξεχειμωνιάζουν με ρεικόμελο πάνε καλά. Πάνε καλά όμως γιατί ο μελισσοκόμος που ξεκινά τη χρονιά του με ρείκι, είναι πιο μάχιμος από τους άλλους, έχει κάνει καλύτερους χειρισμούς και βοηθά αυτός τα μελίσσια του. Τα μελίσσια δηλαδή δεν είναι βελτιωμένα λόγο της καλής ποιότητας του ρεικόμελου, αλλά λόγω των σωστών χειρισμών του αφεντικού! Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που το ρείκι συνοδεύτε από την θεωρία ότι είναι σημαντικής διατροφικής αξίας μέλι, αλλά δεν θέλω να το αναπτύξω.
Θυμάμαι ότι πολύ πριν ασχοληθώ με τα μελίσσια, το 1994 ή μονη μου επαφή με το ρείκι, (heather) ήταν το ακατανόητων (τότε) στίχων bull in the heather των Sonic Youth…
(ρείκι με ξερά άνθη)
en.wikipedia.org/wiki/EricaΦέτος αποφάσισα να κάνω μια προσπάθεια να πολλαπλασιάσω ρείκι με κλαδάκια που έκοψα από ένα φυτό κοντά στα μελίσσια μου. Δεν ξέρω αν θα πιάσει, αλλά για να τα καλοπιάσω τα έβαλα σε γλαστράκια που ταιριάζουν με τα άνθη!
Καλημέρα Κώστα, 2 ονομασίες ακόμα που ξέρω είναι το “ξούρι” (μάλλον έκοψαν το “κισσούρι”, ξέρεις τι κόπος είναι να προφέρεις μια συλλαβή παραπάνω; :p ) και το έχω συναντήσει και σαν “πυρένι” (πιθανότατα επειδή φύεται σε εκτάσεις μετά από πυρκαγιά – αν δεν κάνω λάθος).
Κι επειδή βιάστηκα ν’απαντήσω χωρίς να έχω τελειώσει το άρθρο, μόλις είδα ότι κάνεις αναφορά σε Sonic Youth… :’)
Από έναν μουσικόφιλο/μελισσοκόμο προς έναν άλλο:
youtube.com/watch?v=OCH8mX3scB8
Καλημέρα Μάριε, ευχαριστώ. Πολύ λογικές εξηγήσεις και οι δύο, τόσο γιατί το ξούρι κολά με το κισσούρι, όπως κι εμένα με λένε Κτσούκ στο χωριό 🙂 όσο και γιατί έχεις απόλυτο δίκο, το ρείκι βρίσκει ιδανικές συνθήκες σε πρόσφατα καμένες περιοχές. Τα πρόσθεσα στο post και βάζω να ακούσω Guided by Voices για να θυμηθώ τι έκανα πριν 20 χρόνια!
Τα ξεπατωμένα ρείκια πιάνουν δύσκολα…
μάλλον το ριζικό τους σύστημα θέλει πολύ προσεκτική μεταφορά και φτωχό αμμώδες χώμα.
Τα λένε (και) “σκούπα” στην Χαλκιδική.
Για την σαρκόχρωμη τι ξέρουμε;
Τo βλέπω κι εγώ οτι κατά 99% δεν θα γίνει τίποτα. Ασε που το έκανα λάθος οπότε θα ξαναπροσπαθήσω με άλλο “κομάτι” Για να είμαι ειλικρινής προσπαθώ να πολλαπλασιάσω διάφορα φυτά από το μπαλκόνι μου με κάτι βλαστούς, ορμόνες ριζοβολίας κλπ και είπα να δοκιμάσω και με το ρείκι απ το βουνό. Ερασιτεχνικά πειράματα αδαούς κηπουρού δηλαδη. Δε πάει καλά πάντως.
σαρκόχρωμη?
Αυτή λές: Δακτυλόριζα η σαρκόχρωμη (Dactylorhiza incarnata) ? Δεν ξέρω κάτι δυστυχώς. Θέλει ψάξιμο. Αν όμως κατάλαβα καλά και λέμε το ίδιο είναι επίγεια ορχιδέα? Αν ναι λογικά δεν θα έχει μελισσοκομική αξία.
Μια ελάχιστη, παλιότερη αναφορά σε ορχιδέα, είχε γίνει εδώ: https://www.bees.gr/archives/2682
Γενικά όταν γράφω για φυτά, ότι μπαίνει μπαίνει ανάλογα με το τι έχει πέσει στο φακό μου. Σπάνια δηλ κυνηγάω ενα φυτό επι τούτου. Αν τύχει και φωτογραφίσω κάποιο, αρχίζω μετά την έρευνα και το γράψιμο.
Γεια σου Κώστα,
Ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολος, αλλά έχει και αυτός τα μυστικά του. Σωστό κόψιμο του μοσχεύματος, κατάλληλη ορμόνη, καλό υπόστρωμα, θερμοκρασία, υγρασία κ.α. Σίγουρα θα βρεις αρκετή πληροφορία στο διαδίκτυο και θα κάνεις τους πειραματισμούς σου.
Εγώ έχω καταφέρει να πολλαπλασιάσω παρόμοια ξυλώδη μοσχεύματα και με αρκετά καλό ποσοστό επιτυχίας (δενδρολίβανο, λουίζα, θυμάρι, φασκόμηλο), οπότε γιατί όχι και ερείκη. Είδα ότι στην συσκευασία της ορμόνης που έχω αγοράσει αναφέρει ότι είναι κατάλληλο και για πολλαπλασιασμό ερείκης.
Καλή επιτυχία λοιπόν σαν νέος beekeepουρός και αν έχεις καλά αποτέλεσμα ενημέρωσε μας για να το δοκιμάσουμε και εμείς.
Στην Κρήτη το λένε Έρεικα. Θα πάω τις μέλισσες στον Έρεικα……. Δεν ξέρω γιατί αλλά εκεί όλα αρσενικά είναι! Όπως ο θύμος (θυμάρι).
Τα ουδέτερα γενικά είναι λίγο τσακωμένα με την επαρχία. Ο δένδρος, ο έλατος, ο σέρσεγκας κλπ
Σωστά τα λέει ο Μανώλης. Μην ξεχνάμε και τον Πεύκο. Τρύγος στον πεύκο. Επειδή η σκούφια μου κρατάει και λίγο από Θεσσαλία εκεί τα λένε όλα θηλυκά. Η Νίκους, Η Μανωλ’ς και πάει λέγοντας…
Χρήστο το θέμα των θερμοκρασιών με έχει προβληματίσει λίγο.. θα δουμε δεν είμαι πολύ αισιόδοξος πάντως.
λέω για την : ερείκη η σαρκόχρους, όπως γράφεις και στο κείμενο…
από ότι είδα στην δική μου απόπειρα να βγάλω φθινοπωρινό ρείκι, η ρίζα τραβάει πάρα πολύ βαθειά σε σχέση με το μέγεθος του φυτού κι έτσι το ξεπάτωμα, θέλει βαθύ περιμετρικό σκάψιμο.
Έχω την εντύπωση ότι το φυτό έχει πολύ αργή ανάπτυξη… οι ερεικώνες που καίγονται, κάνουν δεκαετίες για να προχωρήσουν…
ερείκη η σαρκόχρους.. όχι..απλά ξέρω οτι υπάρχει.. 🙂
Όσο για τα αρσενικά… θυμήθηκα ξαφνικά τον συντοπίτη, μακαρίτη πλέον Ξερόγιαννο, παπού του κολητού μου, που δεν έτρωγε πολύ ψωμί γιατί θα του ανέβαινε ο ζάχαρος…
Χαχαχα ωραίος ο Ξερόγιαννος
[…] Μανώλης με ξενάγησε τόσο στην περιοχή και τα φυτά της, όσο και στα μελίσσια του, στο πως χρησιμοποιεί […]
Γνωρίζετε σε ποιες περιοχες της Μακεδονίας υπάρχουν φυτά ερείκης;
Συγκεκριμένα όχι, λυπάμαι. Πάντως υποθέτω θα έχει σε πολλά σημεία
[…] πολύ λίγα μελισσάκια ετοιμάστηκαν για μια βόλτα στα ρείκια, αλλά διάφορες αναποδιές και ατυχίες, δεν επέτρεψαν τη […]
[…] Μανώλης με ξενάγησε τόσο στην περιοχή και τα φυτά της, όσο και στα μελίσσια του, στο πως χρησιμοποιεί […]
Γνωρίζετε που μπορώ να βρω φυτά ερεικης?
Ευχαριστώ
Λυπάμαι δεν ξέρω συγκεκριμένα, αλλά υποθέτω αν ρωτήσεις σε φυτώριο
Κατάγομαι από την Ικαρία.Εκεί το Ρείκι από παλιά ονομάζεται “Άναμμα”. Στις περιοχή των Ραχών παράγεται το “Αναμματόμελο” ένα μέλι που έχει ονομασία προέλευσης.
Και είναι και πολύ ωραίο και ιδιαιτερο μέλι!