ώρα για φαί

Η καλύτερη ώρα για να φας το καλύτερο μέλι, είναι μόλις το έχεις μαζέψει. Επι τόπου, τα κομάτια απο τα απολεπίσματα λίγο πριν τον μελιτοεξαγωγέα :D

Eρέτρια

Χτες πήγα στην Ερέτρια. Εκεί υπάρχουν 8 μελίσσια αυτή τη στιγμή, μετά τις περσινές απώλειες και κάνα δυο μεταφορές που έγιναν. Εξαιρετικά πετυχημένη η επιλογή να έχω 5 - 6 μελίσσια εδώ, 5 - 6 εκεί και 5- 6 πιο πέρα. Μας έχουν φάει οι δρόμοι και η ανοργανωσιά. Από την άλλη όμως συμβαίνουν και κατι παράδοξα όπως ο σημερινό, που τελικά σε αποζημιώνουν. Βασικά φέτος η χρονιά ήταν καταστροφική σε ένα βαθμό. Τα μελίσσια του Υμηττού πήγαν χάλια. Εντάξει, μελια δεν είχαμε,αλλά είχαμε και ζημιές. Αλλα χάθηκαν, αλλά τα φαγαν τα σερσένια, αλλά τα φαγαν οι σπανιότατες επισκέψεις, μου καθώς ο φόβος για εμπρηστές είχε κυριεψει ολο τον κόσμο και μόλις έμπαινα στο δάσος μου την πέφταν από παντού δημόσιοι κατήγοροι για να σώσουν το βουνο από μένα...

Απο την άλλη αυτες ήταν οι μέλισσες που βασιζόμουν. Απο αυτές επερνα πάντα μέλι. Ελα όμως που φέτος που αυτές πάτωσαν, η Ερέτρια έκανε θαύματα. Εκτός από το οτι είναι υγιεστατες και υπερπλήρεις μου έδωσαν ένα δυο πολύ καλούς τρύγους και σήμερα που πηγα για να κανω μια τελευταία προληπτική ενέργεια για το βαρρόα, ώστε να τα κλείσω απο το άλλο σ.κ. για χειμώνα, τελικά τρύγησα!

Επειδή ήμουν μόνος και κάπως απροετοίμαστος δεν είχα χρόνο να βγάλω και πολλες φωτογραφίες. Ασε που με έφαγαν πριν καν ανοιξω κυψέλη απο ενα ατύχημα. Έβγαλα όμως μια δυο.

Για αρχή τις σφήκες στην ταράτσα που για καποιο περίεργο λόγο εχουν μια συγκεκριμένη κυψέλη που την έχουν ταραξει. Τρεις τρεις έπεφταν πάνω σε μέλισσες και τις κατασπάραζαν. Βεβαια οση ώρα ήμουν όμως εκεί, έμαθαν ότι εκτός από το ότι οι μέλισσες μου έχουν ωραία γεύση, έχω κι ένα παπούτσι που τις χωράει όλες από κάτω.

κάπου στη μέση και δεξια, φαίνεται το μαύρο ποδαράκι της άτυχης μέλισσας.

Υπήρχε μεγάλη κινητικότητα. Τι βρίσκουν τα μελίσσια δεν ξέρω. Μάλλον είναι πεύκο. Γύρη γενικά έχουν μέσα αλλα φρέσκια δεν πολύ έφερναν. Μια δυο και μάλιστα μιας έρημης, της έπεσε στο δρόμο.

Τέλος μια φωτογραφία απο μια κατάμαυρη μέλισσα. Οπως έχω πει και παλιά, η ηλικία μιας μέλισσας φαίνεται στην τριχόπτωση της. Οι ξανθές τριχούλες είναι που δίνουν τις ριγες στην κοιλιά. Όταν οι μέρες περνούν οι τρίχες πέφτουν και οι μέλισσα μενει μαύρη. Να ένα χαρακτηριστικό σημερινό παράδειγμα.

Mια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας Ρωμαίος.

Ο Μάρκους Τερέντιους Βαρρώ (Marcus Terentius Varro) ή Βαρρώ Ριτίνους, ήταν ένας Ρωμαίος λόγιος που έζησε απο το 116 ώς το 27 π.Χ. (την εποχή δηλαδή του Ιουλίου καίσαρα). Εξαιτίας του έργου του (πάνω απο 600 βιβλία) αναφέρεται στα χρόνια του, σαν ο πιο πολυμαθής Ρωμαίος. Υπήρξε σημαντικός ερευνητής και πρωτοπόρος της επιδημιολογίας και της μικροβιολογίας και ήταν βέβαια και μελισσοκόμος...

Οι ψείρες και τα τσιμπούρια απο τη μερία τους, προκαλούν λιγότερο το θαυμασμό μας, είναι παράσιτα του δέρματος και πίνουν το αίμα μας για να ζήσουν. Δεν πεθαίνεις βέβαια από αυτά, πάρα μόνο αν μολυνθείς απο κάποιον άλλο παράγοντα, έναν ιό ή μικρόβιο, που λόγο του τραυματισμού σου από το τσιμπούρι, βρίσκει πρόσφορο "έδαφος" ώστε να σε προσβάλλει κι αυτό.

Βέβαια υπάρχει και το ενδεχόμενο το τσιμπούρι να μην είναι μικρό σαν σποράκι από σουσάμι, αλλα μεγάλο σαν πεπόνι. Τοτε αν κατσει επάνω σου κι αρχίσει να σου πίνει το αίμα, τα πράγματα, θα ειναι σίγουρα πιο σοβαρά και μάλλον δεν θα επιβιώσεις να μας πεις τι βίωσες. Αυτό βέβαια δεν υπάρχει. Θα μπορούσε να είναι βάση για το alien του 1978 του HR Giger, αλλά απλά, δεν υπάρχει.

Θα μπορούσε όμως να είναι και πραγματικότητα (και είναι) οταν δε μιλάμε για άνθρωπο αλλα για μέλισσα. Ετσι κάποια στιγμή στο παρελθόν καταγράφηκε στην Ινδονησία ένα άκαρι, το οποίο σαν την ψείρα, καθόταν πάνω στη μέλισσα και επινε απο αυτη την αιμόλεμφο της, το αντίστοιχο δηλαδή με το δικό μας αίμα. Το παράσιτο ήταν τόσο μεγαλο αναλογικά με τον ξενιστή, που αν μιλάγαμε για άνθρωπο θα ήταν περίπου όσο ειπα πριν. Σαν παρασιτεί επάνω μου ένα ζώο, μεγέθους μικρου πεπονιου!

Χρονικά καπου το 1904 το άκαρι ταυτοποιήθηκε και ονομάστηκε τιμητικά στον Μαρκους, τον ρωμαίο πολυμαθή μελισσοκόμο, Varroa jacobsoni by Oudemans και αργότερα διαπιστώθηκε και μια παραλλαγή του γνωστή ως VARROA DESTRUCTOR.

Σταδιάκα το άκαρι που σκότωνε τις μέλισσες πέρασε στη Σιγκαπούρη (1951), στη Ρωσία (1953), Κίνα, Ινδία, ακόμα και Ιαπωνία και το το 1972 και στα Βαλκάνια. Μέχρι το 1979 γύρισε όλο τον κόσμο και φυσικά εμφανίστηκε και στην Ελλάδα το 1978, κάπου στη Νεα Σάντα. Αν δεν κάνω λάθος αυτό που σκότωνε τα μελίσσια και κατέστρεφε μελισσοκόμους, ταυτοποιήθηκε ώς βαρροική ακκαρίαση στην Ελλάδα απο τον Νίκο Εμμανουήλ το '79.

Οι μελισσκοκόμοι δεν ειχαν άμυνες απέναντι στον νέο εχθρό και κλείναν τα "μαγαζιά" ο ένας μετά τον άλλο. Οι παλιοι θα θυμούνται καλύτερα, εγώ το μόνο που ξέρω είναι οτι ο πατέρας μου παράτησε τη μελισσκομία το 85 - 86 μην μπορώντας να καταπολεμήσει τις ασθένειες και προφανώς αυτό.

Εγώ έχοντας πλήρη άγνοια για το τι είναι, το προωτοσυνάντισα το 2003 και το παλέυω. Μαλλον δέν υπάρχει μελισσι που να μην έχει καθόλου βαρρόα και αποτελεί τη σημαντικότερη πληγή για τον μελισσοκόμο.

Αν οι πληροφορίες μου είναι σωστές, αυτό είναι ιστορικά το εκνευριστικό πλασματάκι της φύσης που ακούει στο όνομα βαρρόα, το οποίο για μια ακόμα φορά είδα στα μελίσσια μου στην τελευταία επιθεώρηση και που θα το αναπτύξω λίγο ακόμα στα ερχόμενα posts.

Αve Marcus Terentius Varro. (στη φωτογραφία απεικονίζεται ενα ενήλικο varroa που περιφέρετε σε μια κερήθρα μου την πρωτη Μαίου 2006)

ηρεμία

Καθένας μας έχει ένα δυο πράγματα που μπορεί να κάνει όταν είναι πιεσμένος και να τον ηρεμήσουν. Ένα από αυτά που προφανώς χαλαρώνουν εμένα, είναι οι επισκέψεις στα μελίσσια. Ειδικά οι αναίτιες. Αν μου πεί κάποιος να ανακαλέσω στο μυαλό μου μια ήρεμη και χαλαρωτική εικόνα της ζωής μου, νομίζω ότι θα περιγράψω άμεσα το εξής:

Μια ζεστή ανοιξιάτική μέρα, να κάθομαι απλά δίπλα σε μια κυψέλη και παρακολουθώ με όλες μου τις αισθήσεις μια κυψέλη. Να βλέπεις τα μελίσσια να μπαινοβγαίνουν, να ακούς το βουητό τους, να μυρίζεις το ζεστό περιεχόμενο της, τα κεριά την πρόπολη και ενίοτε να κάθετε στο χέρι σου μια κατάκοπη εργάτρια, φορτωμένη γύρη,να ξαποστάσει λίγο πριν μπει στο σπιτι της για να συνεχίσει τις δουλείες της.

Κάτι τέτοιο πήγα να κάνω προχτές και με την ευκαιρία τσέκαρα και το μοναδικό μελισσάκι που έχω στο σπίτι και αποτελεί συνήθως θύμα των πειραμάτων μου. Έβγαλα και μια δυο φωτογραφίες, αλλά όπως θα δουν και οι πιο έμπειροι, η επίσκεψη αυτή δεν ανταπέδωσε την πολυπόθητη ηρεμία και χαλάρωση.

Αραιά και που, είδαμε και κάνα varroa distructor να παρασιτεί στις μελισσουλες μου...

Δεν πειράζει, έδωσε το ερέθισμα για νέες εργασίες, πειράματα και post.

Mισή αρχοντία...

Μετά από την τελευταία μεταφορά πλαισίων προσβεβλημένων απο κηρόσκωρο (που τα ξέχασα μάλιστα στο αυτοκίνητο 5-6 μέρες) το αυτοκίνητο μου έσφυζε από ζωή... Εκεί που οδηγούσα πεταλουδίτσες καθόντουσαν στο κεφάλι μου και τρομοκρατούσαν τον κόσμο.

Στο πορτ μπαγκάζ, οι απελπισμένες κάμπιες που έπεσαν από την κυψέλη έκαναν κουκούλια σε άσχετα μέρη και πεταλούδες έβγαιναν για μέρες μετά.

Ίσως έχω στο μυαλό μου πολλές εικόνες από αμερικάνικα θρίλερ, με ψυχοπαθείς δολοφόνους, σαν το "Μπάφαλο Μπιλ" της σιωπής των αμνών, ο οποίος μάζευε αχερόντειες στο υπόγειο του. Ίσως απλά δεν είμαι τακτικός και ψάχνω τρόπους να το διασκεδάσω.
Σκεφτόμουν όμως πριν λίγο καιρό, που ήμουν στο κέντρο της Αθήνας και κάποιος είχε τηλεφωνήσει για τοποθέτηση βόβμας, με αποτέλεσμα να αποκλειστούν κάποιο δρόμοι:

Τι θα γινόταν αν το αυτοκίνητο μου για κάποιο λόγο τύχαινε να είναι στο επίκεντρο ερευνών και θα έπρεπε π.χ να το ψάξει κάποιο εργαστήριο της αστυνομίας αντίστοιχο με τη σήμανση...Πώς θα εξηγούσε κάποιος που δε με ξέρει, γιατί σε ενα τυπικό Ι.Χ. με αθηναικές πινακίδες, ζουν πεταλούδες galleria mellonella... Ο βλαμμένος με τις πεταλούδες...

Προχτές το αυτοκίνητο πλύθηκε για τα καλά, μέσα - έξω και τα πτώματα των τελευταίων επισκεπτών είναι παρελθόν. Mπορουν πλέον, όσοι φίλοι με εμπιστέυονται ακόμα να μπαίνουν άφοβα :D

Σύκα και μέλι

Αυτή την εποχή, στο χωριό τουλάχιστον έχει ακόμα σύκα. Δεν είναι τόσο γευστικά όσο του Αυγούστου αλλα απο την άλλη οταν τα βλέπεις σε τρελές ποσότητες πάνω στις συκιές δεν μπορείς να πεις όχι. Ο φίλος μου ο Κώστας μου έφερε τη Δευτέρα κατι μεταξύ 4 με 5 κιλά σύκα. Τρως, δίνεις, ξανατρώς, αλλά ο χρόνος που όλα τα καταστρέφει φωνάζει:

Kανε μ α ρ μ ε λ ά δ α α α α α.

Δεν είχα ξανακάνει αλλά επιστράτευσα μαμάδες γυναίκα και συνταγές απο το internet και τελικά τα κατάφερα. Θα μου πεις τι μας νοιάζει? Εδώ μιλάμε για μέλια. Κάπου δένει όμως και το μέλι.
Νομίζω οτι κάθε άνθρωπος που έχει σχέση με τα μέλια, εχει και μια απαξιωτική διάθεση απέναντι στη ζάχαρη. Δεν μπορει να έχεις στο ραφακι δίπλα στην κουζίνα βαζάκια με μέλι και να εφαρμόζεις συνταγές που αφορούν γλυκα, χρησιμοποιώντας μόνο ζάχαρη...

Έχοντας το χρόνο να ασχοληθώ έκανα τις μαρμελάδες σε δυο δόσεις. Δεν ξέρω αν παιζει ρόλο ή αν ειμαι υποκειμενικός. Στη μια χρησιμοποίησα και μέλι και νομίζω είναι πιο ωραία. Παραθέτω τη συνταγή και κάποιος μάστορας αντικειμενικοτερος ή πιο γνώστης βρεθεί διορθώνει ή προτίνει.

1,5 κιλά σύκα.
Τα καθαρίζω απο τη φλούδα και τα κόβω στα τέσσερα αν ειναι μικρά, σε περισσότερα κοματια αν είναι μεγάλα.

Τα βάζω στην κατσαρόλα με λίγο νερο (ουτε καν να τα καλύψει, ενα ποτήρι μόνο) γιατι τα σύκα βγαζουν και απο μόνα τους υγρά.
Όταν το νερό αρχίσει να κάνει το χαρακτηριστικό βουητό που προ πορεύεται του βρασμού, βάζω το μισό βάρος σε ζάχαρη και λίγο λιγότερο, περίπου 700 γραμμάρια.
Αρχίζω το ανακάτεμα και προσθέτω περίπου 100ml κονιάκ και 100 ml σαμιώτικο γλυκό κρασί και λίγο τριμμένο γαρύφαλλο.

Προσθέτω 3 γενναίες κουταλιές τις σούπας μέλι.

(είναι σημαντικό να έχεις βάλει λοιπόν πολύ λίγο νερό στην αρχή γιατί με την προσθήκη του αλκοόλ τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα.(πιο ζουμερά)
Χαμηλώνω τη φωτιά και το αφήνω να σιγοβράζει ανακατεύοντας συνέχεια για 30 και πλέον λεπτά, ώστε να εξατμίζεται συνέχεια το νερό για να πήξει το μείγμα.

Όταν πήξει ικανοποιητικά βγάζω την κατσαρόλα από το μάτι και συνεχίζω το ανακάτεμα για να κρυώσει, να εξατμίσει τα τελευταία υγρά αλλά και να μην κολλήσει κάτω.
Μετά απο λίγη ώρα το βάζω στο βάζο και το αφήνω να κρυώσει τελείως. Σκεπάζω και στη συνέχεια στο ψυγείο.

Στην εκδοχή που δεν έβαλα το μέλι είχα λίγο παραπάνω ζάχαρη και δυο κουταλιές λεμόνι. Πιστευω οτι αυτή με το μέλι ειναι πιο καλή.

Mελισσοκήπια

Έχω πάει στην Άνδρο αρκετές φορές. Προ και μετά μελισσοκομικών ανησυχιών. Ενα απο τα πράγματα που μου τράβαγαν την προσοχή, είναι και οι πέτρινες κατασκευές στο νησί. Οι λεπτές σαν πλάκες πέτρες, έφτιαχναν όμορφες ξερολιθιές και περίεργες κατασκευές, που ναι μεν δεν καταλάβαινα τι είναι, αλλά μου άρεσαν γιατι ηταν φτιαγμένες με μαστοριά.

Δεν το φωτογράφισα ποτέ αλλα αυτο που με παραξένεψε στις ξερολιθιές ήταν οτι ανα τακτα διαστήματα, ο χτίστης έβαζε και δυο πλάκες πλάγια, που σχημάτιζαν ενα λάμδα (ισοσκελές τριγωνο) και μια εσοχή στη μάντρα. Υπέθετα οτι εχει καποιο στηρικτικό χαρακτήρα, οτι σημάδευε κατι ή οτι σηματοδοτούσε την αρχη η το τέλος του χτισίματος.

Δεν καταλάβαινα τι είναι και σίγουρα δεν φανταζόμουν οτι επρόκειτο για θέσεις μελισσιών.

Την απάντηση μου την έδωσε η φίλη μου η όλγα που μου έδωσε ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο για τη μελισσοκομία στην Άνδρο. Το διαβασα αυτές τις μέρες (που έχω ξεκλέψει λιγο ελεύθερο χρόνο) και είμαι ενθουσιασμένος.

Ειναι το "Θουρίδες και μελισσοκήπια" Η μελισσκομία στην Ανδρο και τα παράγωγα της. Του Γιώργου Σπέη, Ανδριακά Μελετήματα 2 - καίριος βιβλιοθήκη (845 00 Ανδρος 22820 - 22 262)

Εχει μια εξαιρετική καταγραφή της μελισσοκομίας στην Ανδρο πρίν τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή κυψέλη, όπως περιγράφετε στον συ γραφέα, απο 34 άτομα το 1999. Πολύ καλα και αναλυτικά αρχιτεκτονικά σκαριφήματα, που δείχνουν τόσο τη λειτουργία των Θουρίδων αυτών όσο και των μελισσοκηπιών, κτιρίων με εσωτερικές κυψέλες που ονόμαζαν ντουλάπια, άνοιγαν απο μέσα για το μελισσοκόμο και είχαν εισόδους για τις μέλισσες στην εξω μεριά του τοίχου. Πιστευω οτι στο επόμενο ταξιδάκι στην Ανδρο, υποψιασμένος πια, θα τα φωτογραφίσω. Ως τότε (αλλα και μετα) συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο, που είναι γεμάτο ενδιαφέρουσες πληροφορίες απο εργαλεία και λουλούδια, μέχρι προκαταλήψεις των μελισσοκόμων και μαρτυρίες.

Τέλος πρέπει να βρω τον Θωμά, έναν βορειοηπειρώτη οικοδόμο, που το 2004 του έλεγα οτι βγαίνει ρακί απο μέλι και απολεπίσματα τρύγου, και εκείνος μου ελεγε οτι αυτος που μου έδωσε αυτες τις πληροφορίες με κορόιδευε. Απιστε Θωμά, το βιβλίο κάνει εκτενή αναφορά στο μελόρακο (ρακί απο μελόνερα) και περιγραφή της διαδικασίας απο τον Ιωάννη Ρέρρα. Τώρα δε μένει πάρα να βρούμε κάποιον παράνομο συνάδελφο με καζάνι - αποστακτήρα και να αρχίσουμε και τα τσίπουρα απο μελι. Ολγα ευχαριστώ που μου βρήκες τον Σπέη, να μου λύσει τόσες απορίες!

Όλα καλα

Πριν ένα μήνα ακριβώς έλεγα ότι θέλω να ξαναπάω στο χωριό και να δω αν τα μελίσσια μου εκμεταλλεύτηκαν τον κισσό. Ω ναι! Αυτές τις μέρες που είχα και ελεύθερο χρόνο για εκδρομές, πήγα και στο χωριό για μερικές μέρες. Πέρσυ τέτοια εποχή δεν κατάλαβα διαφορά, αλλα φέτος τα πραγματα ειναι προφανή. Ενα χρονο και κατι, μετα που τα "παράτησα" στο χωριο, τα μελίσσια ειναι στα καλύτερα τους. Απο τη μια η πρώτη σοβαρή ανθοφορία (υπάρχουν υπάρχουν μέρη που φυτρώνουν μονο κισσοί) και απο την αλλη το νεράκι που ειναι αφθονο πλεον, γιατι καθε απογευματάκι εχει μια ήπια βροχούλα και όλα μοιάζουν αν πηγαίνουν καλα. Γύρη, γόνος, μέλι, ακόμα και χτίσιμο.

Τοπόθέτησα με βαριά καρδια ένα ζαχαροζύμαρο στο κάθε μέλισσι. Δεν το χρειάζονται, αλλά σε 15 με 20 μέρες που θα το θέλουν γιατι θα τα κλείσει ο καιρός, δεν ξέρω αν θα έχω την άνεση να πάω. Οπότε το έβαλα απο τώρα.

Η μόνη ανωμαλία ειναι οτι πήγα εκει και για πρωτη φορα νομίζω τα τελευταία 15 χρόνια, δεν ειχα μαζί μου φωτογραφική μηχανή! Την είχα, αλλα ξέχασα ζωτικής σημασίας εξαρτήματα. Δε μασάμε όμως, οι φωτογραφίες ειναι του φετινου Σεπτέμβρη κι οχι τωρινές, πανω κάτω όμως, αντιπορσωπέυουν και την τωρινή εικόνα.